İstanbul Ajansı olarak Türkiye’de yetiştirilen hayvan türlerini ve hayvancılığı etkileyen faktörleri inceledik.
Hayvansal üretim (hayvancılık) ürünleri ve güçleri ile insanlara yararlı evcil hayvanların bakımı, beslenmesi, üretimi ve yetiştirilmesini kapsayan tarım koludur.
Hayvansal üretim, hayvansal üretime yönelik temel bilimler, hayvan yetiştirme, hayvan besleme, hayvan ıslahı, hayvancılıkta mekanizasyon, ekonomi ve istatistik, biyoteknoloji, hayvansal ürünler ve işleme teknolojisi, pazarlama gibi konuları kapsar.
Hayvancılık insanların beslenmesinin yanısıra dokuma ve deri sanayisine hammadde sağlayan bir faaliyettir. Ülkemiz doğal koşullar itibariyle hayvancılık için elverişli şartlara sahiptir.
1. Hayvancılığı etkileyen faktörler nelerdir?
Hayvan soylarının ıslahı: Türkiye hayvan sayısı bakımından dünyanın önemli ülkeleri arasında yer alıyor.Yerli hayvan soylarının ıslah edilmesi gerekiyor. Bu çalışmaların en yaygın olanı melezleştirme yöntemidir. Melezleştirme çalışmaları Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na bağlı kuruluşlarda ve ziraat fakültelerinde yapılıyor. Hayvan soylarının ıslahı için hara ve üretme çiftlikleri kuruluyor.
Otlakların ıslahı: Türkiye’deki hayvancılığın önemli bir kısmı mera hayvancılığı şeklinde yapılıyor. Tarımsal faaliyetler dışında hayvan otlatmaya ayrılan arazilere otlak (mera) denir. Türkiye’deki bozkır alanları önemli meralardır. Meralardaki otlakların ıslah edilmesi gerekir. Bunun için;
- Çayır ve mera alanlarının sürülüp, tarla haline getirilmesinin önlenmesi,
- Erozyonu önlemek amacıyla eğimli yüzeylerin tarla yerine çayır ve mera alanı haline getirilmesi,
- Aşırı ve erken otlatmanın engellenmesi gerekmektedir.
Besi ve ahır hayvancılığı: Modern ahır ve çiftliklerde iyi cins hayvanların yetiştirilmesine besi ve ahır hayvancılığı denir. Genelde büyükbaş hayvanlara yönelik yapılan besi ve ahır hayvancılığında elde edilen et ve süt miktarı fazla. Son yıllarda bütün bölgelerimizde büyük kentler gibi önemli tüketim merkezlerinin yakınlarında besi ve ahır hayvancılığının yapıldığı yerler arttı.
Ülkemizdeki bir diğer hayvancılık türü de iklim koşullarına bağlı olarak otlaklarda yapılan mera hayvancılığıdır. Hayvanlar ilkbaharda yeşeren otlarla beslenirler.
2. Türkiye’de hayvan varlığı ve coğrafi dağılışı
Türkiye hayvan varlığı bakımından önemli bir potansiyele sahiptir. 25 milyon civarındaki koyun sayısı ve 10 milyon civarındaki sığır sayısı ve 6 buçuk milyon civarındaki keçi sayısı ile Türkiye dünyada önemli bir yere sahiptir.
Küçükbaş hayvancılık: Türkiye’de küçükbaş hayvancılık oldukça yaygındır. Bunun temel nedeni Türkiye’nin yerşekilleri ve iklim şartlarının küçükbaş hayvancılığı zorunlu kılmasıdır.
Küçükbaş hayvanlar içinde en fazla yetiştirileni koyundur. Türkiye’de 25 milyon civarında koyun beslenmektedir.
Başlıca koyun ırkları: Marmara ve Ege’de kıvırcık, İç ve Doğu Anadolu’da morkaraman, İç Batı Anadolu’da dağlıçtır. Küçükbaş hayvancılıkta diğer bir faaliyet de keçi yetiştiriciliğidir. 2 çeşit keçi türü vardır bunlardan “Kıl Keçisi” eti, sütü ve kılı için yetiştirilir. Kılı, kıl çadır yapımı ve bazı dokumalarda kullanılır. Son yıllarda sayıları azalmıştır. “Tiftik Keçisi” isedünyada ilk kez Ankara’da kültür altına alınıp yetiştirildiği için Ankara keçisi de denir. Tiftik denilen yünleri için yetiştirilir.
Büyükbaş hayvancılık: Manda, sığır gibi hayvanlar büyükbaş hayvanlardır. Nemli bölgelerde, uzun boylu ot topluluklarının bulunduğu alanlarda daha fazla yetiştirilir. Büyükbaş hayvanlar içinde en büyük payı sığırlar oluşturur. Yurdumuzda her yıl süt ve et üretiminin büyük bir bölümü sığırlardan elde edilir.
Kümes hayvancılığı: Tavuk, horoz, hindi, ördek ve kaz gibi hayvanların yetiştirilmesine yönelik faaliyetlerdir. Hem yumurta hem de et için beslenir. Etinin sağlığa daha yararlı olması, ucuzluğu ve pazarlanmasındaki kolaylık, tavukçuluğun hızla gelişmesini ve yaygınlaşmasını sağlamış.
İpek böcekçiliği: İpek, dut yaprağı ile beslenen bir çeşit tırtılın çıkardığı ince iplik şeklindeki maddedir. İpek böcekçiliği 19. yüzyılda Avrupa’da tekstil sanayinin gelişmesi sonucu önemini kaybetmiştir. Ancak son yıllarda turistik amaçlarla ipekli halı ihracatının önem kazanması üzerine, teşvik edici girişimlerde bulunuluyor.
Arıcılık: Yurdumuzda farklı iklim bölgelerinin olması ve bitki örtüsünün oldukça çeşitli olması, arıcılık için önemli bir etkendir. Ülkemizde arı yetiştiriciliği ve bal üretiminde geçmiş yıllara göre önemli artışlar var.
3. Su ürünleri
Ülkemizin üç tarafının denizlerle çevrili olması ve denizlerimizin farklı özellikte olması, çok sayıda akarsu ve gölün bulunması ve bunların farklı iklim bölgelerinde yer alması Türkiye’nin su ürünleri bakımından önemli bir potansiyele sahip olmasını sağlıyor.
Deniz balıkçılığı: Ülkemizde balıkçılık faaliyeti içerisinde en yaygın olan ve en fazla balık elde edilen deniz balıkçılığıdır. Genelde kıyı balıkçılığı şeklinde yapılıyor.
Türkiye’de balıkçılığın gelişmesi için açık deniz balıkçılığı yapılmalı, modern balıkçılık yöntemleri uygulanmalı, kıyı kirlenmeleri önlenmeli, küçük balıkçılar büyük ortaklıklar kurmalı, zararlı balık avlama yöntemleri uygulanmamalı. Depolama, soğutma ve taşıma sistemleri ise geliştirilmeli.
Kültür balıkçılığı: Balık çiftliklerinde balık yavrularını ve yumurtalarını çoğaltarak yapılan balıkçılığa kültür balıkçılığı denir.
Tatlı su balıkçılığı: Akarsular, barajlar ve suları tatlı olan göller tatlı su balıkçılığı bakımından önemli bir potansiyele sahiptir. Bu sularda genelde sazan, kefal, turna ve yayın balığı gibi balıklar bulunur.
Diğer deniz ürünleri: Denizlerimizden balıkların dışında az miktardada olsa midye, karides, İstakoz, kalamar, ahtapot ve sünger gibi ürünler elde edilir.
